Đặc khu kinh tế là vấn đề dang rất được toàn xã hội quan tâm bởi những ảnh hưởng và tác động của nó đến kinh tế, chính trị và văn hóa trên diện rộng. Tạp Chí Xuyên Việt xin chia sẻ đến quý bạn đọc một số thông tin cơ bản nhất về khái niệm đặc khu kinh tế là gì, các đặc khu kinh tế tại Việt Nam và lợi ích của mô hình phát triển này.
Đặc khu kinh tế là gì?
Đặc khu kinh tế trong tiếng Anh được gọi là Special Economic Zones – SEZ. Đây là một trong các khu vực kinh tế được thành lập trong một quốc gia với mục đích thu hút đầu tư trong và ngoài nước thông qua các biện pháp khuyến khích đặc biệt. Thuật ngữ đặc khu kinh tế được sử dụng dành cho các vùng kinh tế tại đó mà các công ty bị đánh thuế ít hoặc không bị đánh thuế nhằm khuyến khích kinh tế tại đó phát triển.
Đặc khu kinh tế hay khu kinh tế đặc biệt (tiếng Anh: Special Economic Zones — SEZ, là khu vực có địa giới xác định, có diện tích rộng hơn khu công nghiệp, khu chế xuất thuộc lãnh thổ quốc gia. Đặc biệt, khu vực này được áp dụng các ưu đãi về chế độ hải quan, ngoại hối, thuế, thị thực đến các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Theo thống kê, trên thế giới hiện có khoảng hơn 200 đặc khu kinh tế ở hơn 60 quốc gia, tuỳ theo từng quốc gia mà sẽ có những tên gọi khác nhau như: khu vực kinh tế tự do, khu vực công nghiệp tự do, khu vực khuyến khích xuất khẩu. Tại Việt Nam, hiện tại có 3 đặc khu kinh tế là Phú Quốc – Kiên Giang, Vân Đồn – Quảng Ninh, Bắc Vân Phong – Khánh Hoà.
Đặc điểm của đặc khu kinh tế
Đối với đặc khu kinh tế, tùy theo từng quốc gia mà được xác định riêng. Theo Ngân hàng Thế giới năm 2008 thì đặc khu kinh tế sẽ bị giới hạn về địa lý và đảm bảo về mặt vật lý với rào chắn. Đặc khu kinh tế sẽ có người quản lý hoặc người điều hành. Đồng thời nhận được các lợi ích dựa theo vị trí thực tế tại khu vực đó như miễn thuế và các thủ tục được đơn giản hóa.
Các tên gọi khác nhau của đặc khu kinh tế
Năm 1950, đặc khu kinh tế xuất hiện tại các nước công nghiệp là các đặc khu kinh tế SEZ, đầu tiên ở tại sân bay Shannon ở Clare, Ireland.
Thuật ngữ đặc khu kinh tế có thể bao gồm:
- Khu chế xuất (Free-trade zones – FTZ)
- Export processing zones (EPZ)
- Khu kinh tế tự do (Free zones/ Free economic zones – FZ/ FEZ)
- Khu công nghiệp (Industrial parks/ industrial estates – IE)
- Free ports
- Công viên hậu cần ngoại quan/được bảo lãnh (Bonded logistics parks – BLP)
- Khu doanh nghiệp đô thị (Urban enterprise zones)
Biện pháp khuyến khích đầu tư vào đặc khu kinh tế
- Tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi để khuyến khích đầu tư như miễn giảm thuế, các thủ tục, chính sách đơn giản & ưu đãi, linh hoạt hơn.
- Tạo ra các cơ sở hạ tầng hiện đại cùng điều kiện sống tốt hơn cho những người lựa chọn các đặc khu kinh tế để làm việc.
- Có vị trí chiến lược tại các đặc khu kinh tế với cảng biển, cảng hàng không quốc tế.
- Cung cấp nhiều ưu đãi và hỗ trợ tốt hơn.
Các nước, quốc gia trên thế giới thành lập các đặc khu kinh tế luôn có những chính sách đặc biệt – đặc quyền để tạo ra giá trị lợi ích tối đa trong việc tăng trưởng nền kinh tế khu vực.
Môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
- Miễn giảm thuế
- Quy chế lỏng
- Chính sách linh hoạt về lao động
Điều kiện sống tốt, môi trường sống hiện đại
- Dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế, dịch vụ thương mại đạt chuẩn quốc tế
- Cơ sở hạ tầng hiện đại
- Diện tích tối thiểu là 100 km²
Vị trí địa lý chiến lược
- Thị trường tiêu dùng lớn
- Có nguồn lực để đầu tư và phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật
- Có cảng biển, cảng hàng không quốc tế
- Kết nối thuận lợi với các trục giao thông huyết mạch của quốc gia và quốc tế
Các lợi ích được hưởng từ đặc khu kinh tế là gì?
Không phải ngẫu nhiên mà người ta lại gọi là đặc khu kinh tế. Lợi ích được tóm gọn lại của đặc khu kinh tế chính là thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế và thúc đẩy công nghiệp hóa qua sự tăng trưởng bền vững.
Mục tiêu của các đặc khu kinh tế sẽ bao gồm:
- Xúc tiến xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ
- Tạo ra việc làm
- Phát triển cơ sở hạ tầng
Đặc khu kinh tế thành lập nhằm mục đích đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại, nhằm thu hút vốn nước ngoài, tiếp nhận với công nghệ hiện đại và kinh nghiệm quản lý kinh tế, mục đích cuối cùng là giảm bớt chi phí xuất nhập khẩu, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế.
So sánh đặc khu kinh tế và khu công nghiệp
Bạn có thể thấy được sự khác biệt về đặc khu kinh tế với khu công nghiệp thường ở nhiều điểm khác nhau. Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt này, bạn có thể so sánh qua các tiêu chí sau:
Về chức năng sử dụng
Đặc khu kinh tế có sự đa dạng hơn so với khu kinh tế công nghiệp thông thường chỉ có chức năng sản xuất hay chế biến mà thôi.
Thời gian thuê đất khác nhau
Với đặc khu kinh tế, thời gian thuê đất sẽ được tối đa 99 năm còn với khu kinh tế công nghiệp thông thường chỉ được 50 năm.
Thuế thu nhập của cá nhân
Với đặc khu kinh tế sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm và được giảm tới 50% thuế thu nhập cá nhân trong những năm tiếp theo. Đối với khu công nghiệp thông thường thì sẽ phải đóng theo luật.
Thuế thu nhập của doanh nghiệp
Với thuế thu nhập doanh nghiệp thì đặc khu kinh tế sẽ phải đóng 10% trong 30 năm còn về khu kinh tế thông thường sẽ phải đóng 20% và có sự ưu đãi về thuế tùy theo chính sách của từng địa phương.
Tổ chức chính quyền đặc biệt
Đặc khu kinh tế không có Hội đồng nhân dân và chỉ có trưởng đặc khu do Thủ tướng bổ nhiệm. Với khu công nghiệp thông thường sẽ có Ban quản lý khu kinh tế – khu công nghiệp trực thuộc tỉnh do Ủy ban nhân dân thành phố thực hiện bổ nhiệm.
Thời hạn sở hữu nhà với người nước ngoài
Với người nước ngoài khi muốn sở hữu nhà ở đặc khu kinh tế sẽ có quyền tự do mua bán nếu có thời gian lao động trên 3 tháng tại đây và được sở hữu nhà vĩnh viễn và 99 năm đối với chung cư. Với những khu công nghiệp thông thường chỉ được sở hữu tối đa là 50 năm.
Casino – Điểm nhấn của đặc khu
Với đặc khu kinh tế thì người Việt có thể vào chơi Casino còn với khu công nghiệp kinh tế thông thường thì người Việt chỉ chơi casino với các điều kiện trong thời gian thí điểm là 3 năm.
Sự khác biệt giữa đặc khu kinh tế và khu công nghiệp thông thường đã cho bạn thấy lợi ích của đặc khu kinh tế rồi chứ. Vậy Luật về đặc khu kinh tế như thế nào?
Luật về đặc khu kinh tế
Luật đặc khu kinh tế do Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam chủ trì xây dựng và gọi tắt là “Dự Thảo Luật Đặc Khu”. Dự thảo này đã được Chính Phủ trình với Quốc Hội để xin ý kiến tại kỳ họp thứ 4 vào tháng 10/2017 và được tiếp thu, chỉnh lý và trình tiếp tại kỳ họp thứ 5.
Tuy nhiên vấn đề thông qua Dự án Luật đặc khu sang kỳ họp thứ 6 Quốc Hội khóa 14 vào tháng 10.2018 do Chính Phủ Việt Nam thông báo đề nghị với Ủy Ban Thường Vụ Quốc hội vào ngày 9.6.2018.
Đến ngày 11.6.2018, Quốc Hội đã cho ý kiến về việc rút nội dung biểu quyết thông qua Dự án Luật đặc khu và kết quả là 423 đại biểu tán thành trên 432 đại biểu tham gia biểu quyết, chiếm tỷ lệ 87.45%.
Các đặc khu kinh tế tại Việt Nam
Hiện Việt Nam có 3 đặc khu kinh tế lớn bao gồm: Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc. Theo như ước tính từ Bộ Tài Chính, 3 đề án về đặc khu kinh tế này sẽ cần khoảng 70 tỉ USD, trong đó Vân Đồn cần 270.000 tỉ đồng (từ 2018 – 2030), Bắc Vân Phong là 400.000 tỉ đồng (từ 2019 – 2025) Phú Quốc 900.000 tỉ đồng (2016 – 2030). Tổng số ước tính ra tiền Việt sẽ khoảng 1.57 triệu tỉ đồng cho cả 3 đặc khu kinh tế này của Việt Nam.
Đặc khu kinh tế Phú Quốc – Kiên Giang
Đặc khu này được thành lập vào ngày 22.5.2013 theo quyết định 31/2013/QĐ-TTg do Thủ Tướng Chính Phủ Việt Nam ban hành về việc lập đặc khu kinh tế Phú Quốc – Kiên Giang. Khu kinh tế này chính thức có hiệu lực ngày 10.7.2013.
Theo như quy hoạch tổng thể tới năm 2030, Phú Quốc sẽ có 3 khu đô thị lớn, 2 khu du lịch phức hợp, 15 khu du lịch sinh thái và 5 sân golf. Theo dự kiến năm 2020 Phú Quốc sẽ hoàn thiện và trở thành đặc khu kinh tế.
Đặc khu kinh tế Vân Đồn – Quảng Ninh
Đặc khu kinh tế Vân Đồn – Quảng Ninh nằm tại miền Bắc, thuộc tỉnh Quảng Ninh và được thành lập vào năm 2007. Mục tiêu của đặc khu này là trở thành 1 trung tâm sinh thái biển đảo chất lượng cao cùng các dịch vụ cao cấp và là trung tâm hàng không, đầu mối giao thương quốc tế để thúc đẩy kinh tế tỉnh Quảng Ninh phát triển.
Đặc khu kinh tế này gồm: 01 khu phi thuế quan, 01 khu thuế quan rộng 2.200 km2 với diện tích đất là 551,33 km2, vùng biển rộng 1620km2.
Đặc khu kinh tế Bắc Vân Phong – Khánh Hòa
Đặc khu kinh tế này thành lập năm 2006. Mục tiêu trở thành 1 hạt nhân tăng trưởng kinh tế trung tâm đô thị – Công nghiệp – Dịch vụ – Du lịch nòng cốt của Nam Trung Bộ. Diện tích của đặc khu này rộng 1500km2 với phần biển rộng 800km2.
Theo ước tính của Bộ Tài chính, ba đề án đặc khu kinh tế cần khoảng 70 tỉ USD (khoảng 1,57 triệu tỉ đồng), Vân Đồn cần 270 nghìn tỉ (2018-2030), Bắc Vân Phong 400 nghìn tỉ (2019-2025), và Phú Quốc 900 nghìn tỉ (2016-2030).
Trên đây là những thông tin chia sẻ để bạn bạn có thể hiểu về đặc khu kinh tế là gì và những thông tin liên quan đến đặc khu kinh tế. Hy vọng bạn sẽ nắm rõ hơn!
Nếu thấy nội dung bài viết hữu ích, hãy chia sẻ đến bạn bè của mình để nhiều người cùng theo dõi Tạp Chí Xuyên Việt nhé!